Chory ze złamaną nogą jeździł na rowerze, inny z chorobą kręgosłupa układał kostkę brukową, a inny z zapaleniem płuc – pojechał na narty. Ponad 26 tys. osób i zabranie zasiłków wartości ponad 1 mln zł – to efekt kontroli zwolnień lekarskich przez ZUS.
– Zakład Ubezpieczeń Społecznych przeprowadza kontrole zwolnień lekarskich na kilku płaszczyznach – wyjaśnia Marlena Nowicka, rzeczniczka prasowa ZUS w Wielkopolsce. – Po pierwsze jest to kontrola zasadności zwolnień lekarskich, tzn. prawidłowości orzekania o czasowej niezdolności do pracy z powodu choroby. Lekarz orzecznik może wówczas przeprowadzić badanie lekarskie ubezpieczonego, skierować go na badanie specjalistyczne przez lekarza konsultanta ZUS, zlecić wykonanie badań pomocniczych, zażądać od lekarza wystawiającego zaświadczenie wyjaśnień, informacji oraz dokumentacji, na podstawie której wystawiono zaświadczenie. Wówczas lekarz może orzec brak czasowej niezdolności do pracy od następnego dnia, tzn. dana osoba może stracić prawo do zwolnienia lekarskiego od następnego dnia. Po drugie jest to kontrola wykorzystywania zwolnień lekarskich, tzn. sprawdzanie, czy zwolnienie lekarskie wykorzystywane jest w sposób zgodny z przeznaczeniem.
To już praca w terenie – te kontrole pracownicy ZUS przeprowadzają w domach chorych i w ich miejscach pracy. Jeżeli okaże się, że osoba chora wykorzystała zwolnienie lekarskie niezgodnie z przeznaczeniem, wówczas traci prawo do zasiłku za cały okres danego zwolnienia lekarskiego. Wykorzystaniem niezgodnie z przeznaczeniem jest na przykład praca w tym czasie u innego pracodawcy.
– Inicjatorem kontroli jest przede wszystkim ZUS, a ich powody mogą być różne. Typowanie osób przebywających na zwolnieniach lekarskich odbywa się w sposób losowy, ale także, gdy pracownik ZUS po analizie posiadanej dokumentacji ma wątpliwości co do zasadności wypłaty świadczenia – tłumaczy Marlena Nowicka. – Działania te zwrócone są między innymi w kierunku osób, które przedstawiają kolejne zaświadczenia lekarskie przeplatane krótkimi okresami zdolności do pracy, bądź w przypadku wątpliwości, czy dana osoba w czasie zwolnienia świadczy pracę lub wyjechała na wakacje.
Inicjatorem kontroli może być także pracodawca, jeżeli ma wątpliwości co do niezdolności do pracy swojego pracownika. Warto pamiętać, że płatnicy, którzy zgłaszają do ubezpieczenia chorobowego więcej niż 20 ubezpieczonych, mogą sami przeprowadzać kontrole wykorzystywania tych zwolnień – kontrolę zasadności zwolnienia lekarskiego przeprowadza ZUS.
Jakie przewinienia zdarzają się najczęściej? Praca u drugiego pracodawcy albo wykonywanie w czasie trwania zwolnienia różnych czynności związanych z własną firmą.
– Zdarzyło się również, że otrzymaliśmy sygnały od współpracowników, sąsiadów lub krewnych, że na zwolnieniu lekarskim dana osoba wzięła udział w rajdzie rowerowym, festynie, a także wyjechała na wycieczkę lub remontowała mieszkanie – informuje Marlena Nowicka.
Rzeczniczka podaje przykłady: gdy osoba ubezpieczona będąc na zwolnieniu lekarskim z powodu zaburzeń psychicznych pojechała jako opiekun na wycieczkę szkolną swojej córki. Albo inny chory, ze zwolnieniem z powodu złamania nogi, chwalił się za pośrednictwem aplikacji internetowych liczbą kilometrów przejechanych na rowerze. Kolejna osoba ze zwolnieniem z powodu choroby kręgosłupa układała kostkę brukową wokół swojej posesji, inna z ostrym zapaleniem płuc pojechała na narty, co udokumentowała zdjęciami na portalu społecznościowym…
W Wielkopolsce od 1 stycznia do 30 września 2022 r. poddano kontroli zwolnień lekarskich ponad 26128 osób, z czego pozbawiono prawa do zasiłku lub skrócono okres zasiłkowy 1262 osobom, na kwotę 1.150.500 zł.
