Prestiżowe czasopismo naukowe Nature Plants opublikowało wyniki badań międzynarodowego zespołu, w skład którego wchodzi dr Michał Bogdziewicz z UAM. Badacze wykazali negatywny wpływ ocieplenia klimatu na buki.
Buk to drzewo bardzo często spotykane w naszych lasach, a jego orzechy są przysmakiem nie tylko ludzi, ale i leśnych zwierząt. Jednak jeśli wyniki badań zespołu z udziałem naukowca z Wydziału Biologii UAM się potwierdzą, to już wkrótce i ludzie, i zwierzęta będą musieli obejść się smakiem.
Badacze wykazali, że wpływ ocieplenia klimatu na zdolności reprodukcyjne buka zwyczajnego jest bardzo niepokojący.
– Lata nasienne spełniają dwie funkcje: pomagają nie mogącym się ruszać roślinom „uciekać” przed wrogami, oraz zwiększają proporcje zapylonych kwiatów – wyjaśnia dr Bogdziewicz. – Oba procesy umożliwia zsynchronizowana pomiędzy roślinami międzyroczna zmienność w produkcji nasion. Lata ubogie w nasiona utrzymują populacje konsumentów na niskim poziomie liczebności, by potem wielki opad nasion w roku nasiennym nasycił nieliczne zwierzęta. Jednocześnie, duże i zsynchronizowane kwitnienie wspomaga wymianę pyłku między roślinami – dodaje naukowiec.
W swoich badaniach międzynarodowy zespół pracował na unikatowym zestawie danych zebranych wcześniej przez naukowców z Wielkiej Brytanii. Przez 39 lat monitorowali oni ponad 100 drzew buka zwyczajnego, liczyli nasiona wyprodukowane przez drzewa, sprawdzali proporcje zaatakowaną przez owady Cydia oraz proporcje nasion zapylonych (buk jest gatunkiem wiatropylnym).
Na tej podstawie w swojej pracy zespół z udziałem dra Bogdziewicza wykazał, że ocieplenie klimatu przyniosło, na pierwszy rzut oka, pozytywny efekt – buki produkują średnio więcej nasion. – Jednocześnie jednak, w ciągu ostatnich 40 lat lata nasienne buka się załamały, co doprowadziło do tego, że skuteczność „ucieczki” przed owadami dramatycznie spadła – mówi biolog z UAM. – Średnia proporcja nasion zaatakowanych przez larwy poszybowała z kilku do 40% procent. Podobnie wygląda sytuacja z zapylaniem: średnia zapylonych kwiatów spadła z około 50% do 30%. Te dwa procesy całkowicie usunęły pozytywny efekt powiększającej się średniej. Z badań wynika więc, że cały pozytywny efekt globalnego ocieplenia na zdolności reprodukcyjne buka jest pochłaniany przez zjadające nasiona owady.
Autorami publikacji „Climate warming disrupts mast seeding and its fitness benefits in European beec” są: M. Bogdziewicz, D. Kelly, P. Thomas, J. Lageard, A. Hacket-Pain.
Artykuł dostępny jest na stronie Nature Plants.
UAM, el Fot. Julia Witczuk, Stanisław Pagacz
