Dziś przypada 234. rocznica urodzin Edwarda Raczyńskiego, jak przypomina Muzeum Literackie Henryka Sienkiewicza. Dlaczego akurat to muzeum? Bo Raczyńscy z Sienkiewiczami mieli sporo wspólnego…
Edward Raczyński urodził się 2 kwietnia 1786 r. w Poznaniu. Był synem Filipa Raczyńskiego i Michaliny Raczyńskiej. Kontynuując rodzinne tradycje, służył w wojsku napoleońskim i armii Księstwa Warszawskiego. Za swoje zasługi otrzymał Krzyż Kawalerski Orderu Virtuti Militari. Po zakończeniu służby Raczyński poświęcił się działalności społecznej i kulturalnej, lecz nie stronił od polityki.
Z naszego – przyznamy, dość subiektywnego punktu widzenia – najważniejszym jego osiągnięciem było ufundowanie, pierwszej na ziemiach pruskich, książnicy miejskiej, przyszłej Biblioteki Raczyńskich. Budynek biblioteki wzniesiono dzięki funduszom przekazanym przez Raczyńskiego i zgodnie z jego pomysłem. Podstawę księgozbioru stanowiły książki zgromadzone prze Fundatora w jego majątku w Rogalinie. Bibliotekę otwarto w 1829 r.
Henryk Sienkiewicz nie mógł poznać Edwarda Raczyńskiego, gdyż urodził się w 1846 r., czyli w rok po jego śmierci. Pozostawał za to w dobrych stosunkach z Edwardem Aleksandrem Raczyńskim, wnukiem fundatora, i jego żoną Różą, których odwiedzał w ich pałacu w Rogalinie.
Z pobytami Sienkiewicza w majątku Raczyńskich związane są dwie, dość nietypowe historie. W 1893 r. pisarz poprosił Różę Raczyńską o pomoc przy zakupie jego wyprawki na zbliżający się ślub z Marią Wołodkowiczówną, z czego Róża wywiązała się wzorowo.
Sienkiewicz na długo zapamiętał także wizytę z 1895 r., kiedy to podczas zabawy z Rogerem, synem Edwarda i Róży, nabawił się kontuzji ręki. Nie była to błahostka! Pisarz pracował wówczas nad „Quo vadis” i przejął się swą niedyspozycją tak bardzo, że rozpoczął naukę pisania lewą ręką…
Sienkiewicz i Raczyńscy często spotykali się w uzdrowiskach. Swoją znajomość podtrzymywali pisząc do siebie listy.
Muzeum Literackie Henryka Sienkiewicza, el fot. Adolf Henning, „Edward Raczyński (1786-1845)”, olej na płótnie, 1866 r., ze zbiorów Muzeum Narodowego w Poznaniu, domena publiczna