Im bliżej sylwestra – tym gorętsza staje się dyskusja o fajerwerkach i o tym, co takie wystrzały oznaczają dla zwierząt. Strzelać czy nie w sylwestra? Podpowiadają naukowcy z Uniwersytetu Przyrodniczego.
Nikt chyba nie ma wątpliwości, że fajerwerki, a dokładnie hałas, jaki robią, jest bardzo groźny dla zwierząt domowych, jak psy i koty. Po każdym sylwestrze następuje wysyp ogłoszeń o zaginionych psiakach, które przerażone hukiem zerwały się ze smyczy i uciekły.
Petardy i fajerwerki to także traumatyczne przeżycie dla dzikich zwierząt. Jak zauważają naukowcy z Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu, od kilku lat debata o znaczeniu noworocznych petard, pokazów zimnych ogni, powitań z przytupem – światłem i hałasem – dla środowiska staje się coraz poważniejsza. Ale nie ulega wątpliwości, że skutki fajerwerków i petard są duże i negatywne: od zanieczyszczeń, aż po zdrowie ludzie i zwierząt, zarówno nam bezpośrednio towarzyszących, jak i dzikich.
Zwolennicy fajerwerków najczęściej używali argumentu, że to tylko jedna noc – ze strony środowisk naukowych z kolei często brakuje naukowych argumentów.
– Rzeczywiście, choć częstotliwość wykorzystania fajerwerków na całym świecie rośnie, to solidnych badań brakowało – przyznaje prof. Piotr Tryjanowski, ornitolog z UPP. – A jeśli poszukiwałem informacji o wpływie na ptaki akcji związanych z witaniem Nowego Roku, to praktycznie wszystkie informacje bazowały na jednej starszej pracy i mnóstwie dowodów pośrednich, co raczej przypominało proces poszlakowy. To zaskakujące, ale w właśnie w upływającym 2023 roku ukazały się aż trzy badania naukowe precyzyjniej dokumentujące to zjawisko.
W nowych badaniach wykorzystano nawet radary, by lepiej zrozumieć skalę nocnych przemieszczeń ptaków – wystrzały fajerwerków z przyczyn oczywistych są organizowane po zapadnięciu zmroku. I co z nich wynika?
– Pamiętajmy, że sylwester ma miejsce zimą, a zatem w okresie wielkiego napięcia energetycznego u ptaków i każde niepotrzebne straty energii mogą zakończyć się klęską – nawet śmiercią – ostrzega prof. Tryjanowski. – Najczęściej jednak ptaki na hałas i światło fajerwerków reagują ucieczką w spokojniejsze miejsca. Ostatnio badacze holenderscy ocenili, że aktywność lotu ptaków w Sylwestra zwiększa się o 1000 razy w porównaniu z przeciętną zimową nocą. Zasięg wpływu sztucznych ogni na ptaki to około 5 km, a najbardziej – co oczywiste – zagrożone są ptaki nocujące w miastach. Przede wszystkim dotyczy to większych, nocujących gromadnie gatunków, takich jak ptaki krukowate, kaczki czy mewy.
Profesor przestrzega też przed traktowaniem wyników takich badań wyłącznie jako argumentów “na złość” zwolennikom fajerwerków. I co ciekawe, nie chodzi w nich tylko o dobrostan zwierząt: spłoszone stada mogą stanowić zagrożenie na przykład dla komunikacji. Kolejnym problemem jest to, że przestraszony ptak wydala kałomocz, a to z kolei może wywołać zagrożenie epidemiologiczne.
– Czy zatem musimy witać Nowy Rok, jak to mawia młodzież, na pełnej petardzie? Bardzo w to wątpię, ale zdaje się, że należę do pokolenia wymierających starych pierników – śmieje się profesor. – Wierzę jednak, że troska o środowisko przyrodnicze, dobrostan – nasz i dzikiej przyrody, może połączyć pokolenia.
