Matejko, Malczewski, Wyspiański, Fałat, Axentowicz, Wyczółkowski, Gierymscy, Grottger… To jest wystawa, na której po prostu trzeba być. Bo to nie tylko dzieła wybitnych malarzy. To także niezwykle ważny okres w historii Polski.
Na wystawie jest prezentowanych blisko 100 dzieł powstałych w latach 1840 – 1918. To wyjątkowy czas w historii Polski: nie tylko z powodu zaborów (1795 – 1918), choć to one były najbardziej istotnym wydarzeniem tej epoki i odcisnęły swoje piętno na wszystkich dziedzinach życia. Także na sztuce. Mamy tu wybitne dzieła między innymi Jana Matejki, Artura Grottgera, Józefa Brandta, Józefa Chełmońskiego, Maksymiliana i Aleksandra Gierymskich, Jacka Malczewskiego, Ferdynanda Ruszczyca, Leona Wyczółkowskiego, Wojciecha Weissa, Witolda Wojtkiewicza, Stanisława Wyspiańskiego.
– Scenariusz wystawy problematyzuje polską sztukę drugiej połowy XIX i początku XX wieku w perspektywie tego, w jaki sposób obrazy kształtowały świadomość wspólną Polaków i wyobrażenia o nas samych i naszej historii – wyjaśniała Maria Gołąb, kuratorka wystawy “Polska. Siła obrazu”. – Zaczynamy od obrazu “Rejtan – Upadek Polski” Jan Matejki, artysty obdarzonego mianem Interreksa. Rozpoczniemy również “Melancholią” Jacka Malczewskiego, która pokazuje skomplikowaną relację między artystą a historią.
I nie tylko historią. To był też czas, gdy coraz więcej ludzi usiłowało odpowiedzieć sobie na pytanie, czym jest ta Polska, której właśnie się lekkomyślnie pozbyli? Kim jest ten Polak, gdzie są jego korzenie i co właściwie znaczy ta polskość, skoro na dobrą sprawę bogatego magnata tak niewiele łączyło z ubogim chłopem, do niedawna jeszcze przecież pańszczyźnianym.
Odpowiedzi – przynajmniej na niektóre pytania – można znaleźć własnie na tej wystawie. I wcale nie dlatego, że prezentowane są tam prace zaangażowane politycznie. To udręczenie poszukiwaniem korzeni, sensu narodowej tożsamości widoczne jest prawie w każdym obrazie – każdy w jakiś sposób odpowiada na pytanie, czym jest polskość i prezentuje jej wizję stworzoną przez autora – bez względu na to, czy jest to “Babie lato” Chełmońskiego czy “melancholia” Malczewskiego.
W efekcie – poza oczywiście niekwestionowaną wartością samych obrazów jako dzieł sztuki, niezwykle umiejętnie wyeksponowanych dzięki pracy dr. Ramana Tratsiuka – powstała niezwykła opowieść o poszukiwaniu tożsamości narodowej, próbach zrozumienia innych grup społecznych tak odmiennych, że prawie cudzoziemskich i mozolnym budowaniu jedności narodowej. Poczucia przynależności do jednego narodu, jednego terytorium.
Wystawa jest podzielona na 10 części: “Interregnum”, “Mitologia narodowa”, Paul Delaroche a polskie malarstwo historyczne”, “Napoleon i Polska”, “Dramat teraźniejszości”, “Wspólnota i różnorodność”, “Ludowe korzenie”, “Dom jako ostoja polskości” “Odkrywanie pejzażu”, “Młoda Polska”.
Mamy tu więc niezwykle szeroki przekrój tematyczny dający ogromne pole do popisu tak wyobraźni odbiorcy, jak i próbom zajrzenia w przeszłość i zrozumienia tych, którzy wtedy żyli. Możemy ich zobaczyć w domowych zaciszu tak wiejskiej chaty jak wysmakowanego dworku, podczas pracy i zabawy, podczas rozterek duchowych i chwilach ukojenia.
Bo ta wystawa jest także – jak powiedziała Maria Gołąb – swoistą opowieścią o rodzimym pejzażu i ludowości, a w końcu o poszukiwaniu nowoczesnego wyrazu artystycznego z nadal obecnymi symbolami i alegoriami.
“Polska. Siła obrazu” została zorganizowana przez Muzeum Narodowe w Warszawie we współpracy z Musée du Louvre-Lens i Muzeum Narodowym w Poznaniu. Jej pierwsza odsłona odbyła się na przełomie 2019 i 2020 roku w Musée Louvre-Lens i nosiła tytuł „Pologne 1840–1918. Peindre l'âme d'une nation” („Polska 1840–1918. Malować ducha narodu”). Jej późniejszą warszawską, a teraz także i poznańską edycję zatytułowano „Polska. Siła obrazu”.
Wystawę będzie można oglądać od 12 marca do 16 maja.
Bilety: ulgowy – 20 zł, normalny – 30 zł.
