Pierwsze freski odkryto w 2018 roku, a podczas prac remontowych trzy lata później okazało się, że całe sklepienie sali sesyjnej było niegdyś bogato zdobione malowidłami. Teraz barokowe freski zostały odrestaurowane.
Freski przedstawiają sceny o charakterze biblijnym, świętych z zakonu jezuitów, kardynałów i Jana Kazimierza Wazę w stroju kardynalskim. Według historyków sztuki powstały w 1732 r., kiedy ukończono budowę kolegium jezuickiego, a ich autorem był franciszkanin Adam Swach, choć nigdzie nie znaleziono jego sygnatury. Obecna sala sesyjna była wówczas refektarzem, czyli klasztorną jadalnią.
Freski zamalowano prawdopodobnie po likwidacji zakonu w 1773 roku, bo budynek zaczął służyć celom świeckim – i pozostawały w ukryciu do 2018 roku, kiedy to przeprowadzono prace konserwatorskie na sklepieniu i odkryto około 20 proc. dekoracji.
– Cieszę się, że po blisko 250 latach ta zabytkowa sala odzyskała swój pierwotny blask – przyznaje Joanna Bielawska-Pałczyńska, Miejska Konserwator Zabytków. – Odrestaurowane dekoracje stanowią wyjątkowo cenny i unikatowy przykład niemal całkowicie nieznanego wcześniej barokowego wystroju budynku.
Trzy duże sceny biblijne i alegoryczne
Największa scena namalowana na środku sklepienia przedstawia świątynię mądrości, czyli rotundę wspartą na siedmiu kolumnach, w której znajduje się kobieca postać przy stole z chlebem i winem. U dołu widnieją sylwetki lamentujących ludzi, a całość otaczają łacińskie sentencje z Księgi Przysłów Starego Testamentu i Lamentacji Jeremiasza.
Po północnej i południowej stronie sklepienia umieszczono dwie mniejsze sceny: jedna przedstawia walkę Samsona z lwem, a kolejna ucztę mądrości, w której personifikacją mądrości jest kobieca postać z czerwonymi skrzydłami, siedząca na honorowym miejscu za zastawionym stołem. Po jej bokach zasiadają: po jednej stronie śś. Piotr i Paweł, po drugiej dwaj jezuici w białych zakonnych strojach, Chrystus podaje do stołu chleb, a anioł nalewa wino. Freski na sklepieniu otoczone są wizerunkami świętych i błogosławionych z zakonu jezuitów, m.in. Ignacego Loyoli, Stanisława Kostki, Andrzeja Boboli czy Jana de Goto. Każda postać została podpisana po łacinie, a inskrypcje zachowały się w dobrym stanie.
Pomiędzy wizerunkami świętych i błogosławionych znajdziemy tu też portrety jezuickich kardynałów. Tu jednak podpisy zachowały się szczątkowo, a wizerunki trzech z nich zostały całkowicie zniszczone. Wiadomo jednak, kim byli, nawet ci, których portrety się nie zachowały, ponieważ wiadomo, że do 1733 r. kardynałów z tego zakonu było dokładnie 10 i tyle też było miejsc na sklepieniu. Aby odróżnić rekonstrukcje od oryginalnych malowideł – brakujących kardynałów namalowano szkicowo, w kolorze sepii.
Na honorowym miejscu, w lunecie naprzeciwko medalionu maryjnego, namalowany został Jan Kazimierz Waza w stroju kardynalskim. Po jego bokach przedstawiono orła i lwa, które przynoszą mu koronę i berło.
Ściany w oryginalnym kolorze
Konserwatorzy przebadali także ściany sali sesyjnej i w efekcie ściany zostały pomalowane na kolor szaroniebieski, wzorowany na pierwotnej barokowej barwie ścian.
– Badania wykazały, że oryginalne, barokowe tynki zostały w całości skute, prawdopodobnie w pierwszej połowie XX w. – wyjaśnia dr Eliza Buszko, kierowniczka prac konserwatorskich. – Pod sklepieniem znaleziono jedynie niewielkie, izolowane fragmenty z niebieską monochromią. Aby zyskać potwierdzenie, zrobiono otwór w ścianie północnej i przebadano zamurowany otwór drzwiowy. W jego ościeżnicy znaleziono dobrze zachowane barokowe tynki z szaroniebieską monochromią, bez dekoracji.
Obecnie w sali sesyjnej trwają prace porządkowe oraz montaż wyposażenia, między innymi nowego oświetlenia. Radni ponownie zaczną w niej obradować w maju lub czerwcu. Przypomnijmy, że prace rozpoczęły się w styczniu 2022 r., a prowadziła je Firma Konserwatorska Piotr Białko Zabytki Malarstwa, Rzeźby, Architektury z Krakowa. Koszt inwestycji to blisko 1,9 mln zł.
Freski w sali sesyjnej to nie jedyne odrestaurowane malowidła w urzędzie miasta: w 2017 roku odsłonięto malowidło “Kuszenie Chrystusa” na sklepieniu dawnej jadalni rektora kolegium, obok sali sesyjnej, a w 1997 roku odkryto i poddano konserwacji polichromowany strop na drugim piętrze w skrzydle południowo-zachodnim.
