Marek Woźniak, Marszałek Województwa Wielkopolskiego, odebrał z rąk przedstawiciela KE – Marii Galewskiej, decyzję wykonawczą o zatwierdzeniu naszego programu regionalnego pn. Fundusze Europejskie dla Wielkopolski 2021-2027.
Marszałek był głównym negocjatorem z Komisją Europejską – i to już trzecie rozdanie środków unijnych, którymi będzie zarządzał wyłącznie Zarząd Województwa Wielkopolskiego. Tym razem Wielkopolska będzie miała do dyspozycji 2 154 405 816 euro, które pochodzą z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (1 251 999 208 euro) i Europejskiego Funduszu Społecznego (487 598 161 euro) oraz Funduszu Sprawiedliwej Transformacji (około 414 808 447 euro), który jest dedykowany Wielkopolsce Wschodniej.
– Bez wątpienia to ogromne wyzwanie dla nas, a jednocześnie szczęśliwy moment, bo możemy ogłosić pomyślne zakończenie negocjacji z Komisją Europejską – mówi Marek Woźniak.
Program bardziej wymagający niż poprzedni
Ten regionalny program jest wyzwaniem, ponieważ jest bardziej wymagający niż poprzedni i będzie wymagał zarówno bardziej starannego przygotowania projektów, jak i większego wkładu własnego.
– Wynika to z faktu, że postawiono przed nami zaawansowane cele, wpisujące się w innowacyjne rozwiązania, takie jak gospodarka w obiegu zamkniętym – wyjaśnia marszałek. – Kładziemy silny nacisk na zeroemisyjność, ochronę klimatu, wszelkie kwestie dotyczące obniżania emisji dwutlenku węgla w naszej przestrzeni. Kolejnym ważnym elementem jest cyfryzacja, która usprawni gospodarkę i zwiększy efektywność pracy. Silny też jest komponent społeczny, a w jego ramach interwencje w sfery edukacji, zdrowia czy kultury. To filary naszego programu regionalnego. W kontekście szeroko zakrojonych konsultacji społecznych – po raz pierwszy rola społeczności lokalnych z myślą o rozwoju całego regionu jest tak mocno uwypuklona.
Budżet jest mniejszy o ponad 300 mln euro od budżetu w perspektywie 2014-2020 (ok. 2,45 mld euro) – ale znacznie wyższy niż ten w perspektywie 2007-2013 (który wynosił ok. 1,6 mld euro).
– Przed nami dużo pracy i ogromna szansa dla Wielkopolski. Jesteśmy regionem, który przez ostatnich kilkanaście lat bardzo dobrze się rozwijał, co potwierdzają wskaźniki PKB na głowę mieszkańca – przyznał Marek Woźniak. – Staliśmy się regionem przejściowym, czyli takim, który awansował w kategorii rozwojowej, stąd nieco niższa alokacja przekazana nam do dyspozycji. Ale taka jest zasada w Unii Europejskiej, że regiony, które lepiej sobie radzą, otrzymują mniejsze wsparcie.
Od czasu przystąpienia Polski do Unii Europejskiej 18 lat temu, Wielkopolska wiele zyskała dzięki wykorzystaniu funduszy polityki spójności: regionalny PKB per capita w Wielkopolsce wzrósł z 54 proc. średniej unijnej w 2004 r. do 83 proc. w 2020 r., a regionalna stopa bezrobocia wynosi obecnie 2,7 proc. – jest najniższa w Polsce oraz jedna z najniższych w Europie.
Dobre wyniki gospodarcze sprawiły, że Wielkopolska wyszła z grona regionów słabiej rozwiniętych w Europie, a w latach 2021-2027 dołączyła do grona regionów w okresie przejściowym – czyli przeszła na wyższy poziom. A to oznacza, że w nowym rozdaniu eurofunduszy beneficjenci będą musieli dołożyć do swoich projektów 30 proc. wkładu własnego (dotychczas było to 15 proc.).
To nie jedyne wyzwanie w perspektywie 2021-2022: KE zwraca uwagę, że w nowym programie regionalnym oczywiste podstawowe projekty infrastrukturalne (typu drogi czy kanalizacja) schodzą na dalszy plan.
– Unijne inwestycje w spójność to nie tylko miliony euro. Ważniejsza jest poprawa życia milionów ludzi, a zwłaszcza 3,5 miliona mieszkańców waszego regionu: Wielkopolski – mówi Marc Lemaître, Dyrektor Generalny ds. Polityki Regionalnej i Miejskiej z KE. – Teraz oczekujemy, że przyszli wielkopolscy beneficjenci będą myśleć nieszablonowo. Jesteśmy przekonani, że wielkopolscy przedsiębiorcy, władze lokalne, organizacje pozarządowe, partnerzy społeczni i gospodarczy będą siłą napędową zielonej i cyfrowej transformacji oraz będą przykładem do naśladowania dla innych polskich regionów.
Zielona transformacja
Unia Europejska zakłada osiągnięcie neutralności klimatycznej do 2050 roku – co oznacza, że do tego czasu do atmosfery nie będą emitowane gazy cieplarniane. By to osiągnąć, państwa członkowskie muszą ograniczać wydobycie węgla i zwiększać znaczenie OZE w bilansie energetycznym dzięki – między innymi – wsparciu w ramach Funduszu Sprawiedliwej Transformacji (FST). To dzięki niemu Wielkopolska Wschodnia (miasto Konin i powiaty: koniński, kolski, słupecki i turecki) chce osiągnąć neutralność klimatyczną już w 2040 roku i stać się “laboratorium Europejskiego Zielonego Ładu” dla całeh Europy poprzez przejście od wydobycia i spalania węgla brunatnego do bezemisyjnej produkcji energii, poprzez wdrożenie energii odnawialnej i stworzenie Zielonej Doliny Wodoru.
– Szybka zmiana już rozpoczęta, ma znaczący wpływ na lokalną gospodarkę i rynek pracy – mówi Maciej Sytek, Pełnomocnik Zarządu Województwa Wielkopolskiego ds. restrukturyzacji Wielkopolski Wschodniej. – Ukierunkowane wsparcie z Funduszu Sprawiedliwej Transformacji zapewni osobom najbardziej dotkniętym transformacją, w tym 2 tys. pracowników sektora wydobywczego w subregionie konińskim, ścieżkę reorientacji zawodowej. Mam nadzieję, że tworzenie zielonych miejsc pracy stanie się silnym atutem regionu i zmieni profil wielkopolskiego rynku pracy.
Nie tylko wschodnia część regionu, ale cały region dzięki wsparciu unijnemu ma przejść na zrównoważony model gospodarczy – 501 mln euro jest przeznaczonych właśnie na inwestycje wpisujące się w Europejski Zielony Ład, na przykład instalację odnawialnych źródeł energii, poprawę efektywności energetycznej obiektów publicznych i prywatnych, promocję gospodarki o obiegu zamkniętym oraz zrównoważony transport. 64 proc. budżetu transportowego programu tp wydatki na kolej, publiczny transport miejski i infrastrukturę rowerową. To właśnie z tych funduszy zmodernizowana zostanie linia kolejowa łącząca Konin z Turkiem, powstanie w regionie 136 km dróg rowerowych i 39 zintegrowanych węzłów komunikacyjnych oraz zostanie kupiony ekologiczny tabor transportu zbiorowego dla 7,7 tys. pasażerów.
Ważna będzie cyfryzacja i działania społeczne
Wiele wielkopolskich przedsiębiorstw otrzyma dofinansowanie na wsparcie w zakresie cyfryzacji i automatyzacji. To pandemia uświadomiła wszystkim, że cyfryzacja jest niezbędna do sprawnego funkcjonowania urzędów, szkół i biznesu, zarówno w życiu codziennym, jak i w pracy.
– Skupienie się na innowacyjnych rozwiązaniach i modelach biznesowych pozwoli regionalnej gospodarce dorównać w przyszłości do europejskiej średniej – zauważa Grzegorz Potrzebowski, dyrektor Departamentu Polityki Regionalnej UMWW w Poznaniu.
Program regionalny poświęca wiele uwagi tym najsłabszym członkom społeczności: seniorom czy osobom z niepełnosprawnościami, nie brakuje w nim projektów z obszaru kultury, turystyki i rewitalizacji. Pojawią się również działania na rzecz uchodźców, w tym tworzenie centrów kompleksowego wsparcia cudzoziemców, które będą między innymi organizować kursy języka polskiego i adaptacyjne, wsparcie prawno-doradcze oraz psychologiczne czy integrację społeczno-kulturalną.
Nowością w programie będzie wspieranie inicjatyw lokalnych za pośrednictwem Lokalnych Grup Działania oraz zwiększenie w regionie liczby Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych (ZIT) – orócz tych działających na terenie aglomeracji poznańskiej i kalisko-ostrowskiej powstaną kolejne w subregionie konińskim, leszczyńskim, gnieźnieńskim, pilskim i kolsko-tureckim.
Konkursy o środki
Pierwszych konkursów możemy spodziewać się najbliższej wiosny. Najszybciej aplikować będzie można o środki z Funduszu Sprawiedliwej Transformacji. Konkursy będą skierowane na wsparcie przedsiębiorstw: inwestycje produkcyjne dla MŚP z terenu Wielkopolski Wschodniej. W kolejnych kwartałach przyszłego roku będzie można aplikować o pieniądze m. in. na zakup zeroemisyjnego taboru autobusowego, termomodernizację budynków użyteczności publicznej, edukację osób dorosłych, a także wsparcie kształcenia.
Oddzielny konkurs adresowany będzie do PGW Wody Polskie na projekt związany z odbudową oraz zwiększeniem zasobów wodnych na obszarach zdegradowanych pod względem hydrologicznym. Będą też konkursy dotyczące ekonomii społecznej, edukacji, usług zdrowotnych – rehabilitacji dzieci, Centrów Usług Społecznych, teleopieki, pieczy zastępczej i adopcji oraz na uruchomienie dwóch flagowych projektów edukacyjnych – „Czas zawodowców” i „Cyfrowa Szkoła”, obejmujących swoim zasięgiem całą Wielkopolskę.
Szczegółowe informacje o naborach będą zawarte w harmonogramie naboru wniosków, obejmującym najbliższe 12 miesięcy, który będzie dostępny na stronie internetowej programu. Pierwszy harmonogram naborów powinien być przyjęty nie później niż 6 miesięcy od daty zatwierdzenia programu przez Komisję Europejską.
