Czy wiecie, że gleba jest jednym z najbardziej złożonych biologicznie tworów na Ziemi, a przy tym elementem środowiska decydującym o rozwoju cywilizacyjnym człowieka? Dziś, 5 grudnia, obchodzimy Światowy Dzień Gleby.
W 2002 r. na forum Międzynarodowej Unii Nauk o Glebie (IUSS – International Union of Soil Science) przyjęto rezolucję, w której zaproponowano ustanowienie 5 grudnia Światowym Dniem Gleby. Kontynuacją powyżej wspomnianego postanowienia było ogłoszenie Międzynarodowego Roku Gleb w 2015 r. oraz Dekady Gleb na lata 2015 – 2024. Gleb – bo jest ich na całym świecie ponad 100 000 typów!
Glebę (Pedosferę) należy postrzegać jako ożywiony twór odpowiedzialny za produkcję roślinną na cele konsumpcyjne i paszowe. Gleba dzięki swoim unikalnym właściwościom sorpcyjno – buforowo – retencyjnym bierze aktywny udział w sekwestracji węgla w postaci CO2 (gleba kumuluje 10% emisji CO2), dezaktywacji zanieczyszczeń, retencjonowaniu wody czy magazynowaniu składników pokarmowych dla roślin. Środowisko glebowe to także swoiste archiwum i świadectwo ewolucji różnych form życia na Ziemi – i bank genów. Pedosfera, dzięki temu że znajduje się w bezpośrednim kontakcie z atmosferą, hydrosferą, biosferą i litosferą zapewnia ciągły obieg materii oraz energii w środowisku.
Człowiek wykorzystując zasoby glebowe często zapomina, że nie należą one do odnawialnych źródeł. Nierozważne postępowanie, niejednokrotnie nacechowane silną ingerencją w pedosferę i litosferę prowadzi do niekorzystnych zmian degradacyjnych, wyrażonych między innymi obniżeniem żyzności gleby, a co za tym idzie jej produktywności i utratą podstawowych funkcji. W tym kontekście dużą rolę przypisuje się zdrowotności gleby w powiązaniu z jakością produkcji roślinnej oraz konsekwentnie ze zdrowiem zwierząt i człowieka.
Światowy Dzień Gleby w 2020 r. obchodzony jest pod hasłem ochrony bioróżnorodności gleby i utrzymania zdrowych ekosystemów przy jednoczesnym wzmocnieniu świadomej i zrównoważonej gospodarki zasobami glebowymi.
Takie właśnie badania są prowadzone w Katedrze Gleboznawstwa i Ochrony Gruntów Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu. Wśród licznych prac znaczące miejsce zajmują te związane z szeroko pojętym oddziaływaniem antropogenicznym na środowisko glebowe.
– W tym zakresie należy wymienić badania związane z oceną zanieczyszczenia gleb metalami ciężkimi przy wykorzystaniu metod sekwencyjnych oraz licznych biotestów – wyjaśnia dr hab. Monika Jakubus z Katedry Gleboznawstwa i Ochrony Gruntów Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu. – Interesującym i ważnym aspektem są prowadzone doświadczenia poświęcone możliwej remediacji gleb przy użyciu niekonwencjonalnych substancji stabilizujących zanieczyszczenia. Odrębnym zagadnieniem, analizowanym przez wiele lat w katedrze, są prace związane z wpływem odkrywek węgla brunatnego (PAK KWB Konin i PAK KWB Adamów) na obszary, które znalazły się w zasięgu oddziaływania kopalnianego odwodnieniowego leja depresji. Efektem końcowym tych badań było i jest wyznaczenie stref podatności gleb na odwodnieniową degradację.
Ostatnio realizowane badania dotyczą wpływu odkrywek węgla brunatnego na zmienność warunków wodnych (monitoring wód gruntowych i powierzchniowych) oraz szaty roślinnej wyznaczonych obszarów Natura 2000, jak i terenów sąsiadujących. Aspekt antropopresji także rozpatrywany jest w odniesieniu do osadów jeziornych czy ewolucji pokrywy glebowej w zlewniach zanikających jezior.
UPP, el
