piątek, 29 marca, 2024

10 listopada to Międzynarodowy Dzień Jeża

W Polsce jeże są objęte ochroną, ale czy zawsze o tym pamiętamy? Są niezwykle pożyteczne dla naszych lasów i ogrodów. Może warto, z okazji ich święta, zostawić w ogrodzie kopczyki liści, by mogły w nich wygodnie przespać zimę?

W Poznaniu, niestety, jeszcze tak się nie dzieje, ale we Wrocławiu, Gdańsku i Częstochowie władze tych miast zadecydowały o pozostawianiu w parkach i na skwerach stert liści. Właśnie po to, by mogły w nich przezimować jeże. Strefy dla jeża znajdują się w zacisznych miejscach, oddalonych od tych uczęszczanych przez ludzi i są zazwyczaj oznakowane, żeby nikt nie uznał ich za zwyczajną stertę liści i nie sprzątnął.

Takie “domki” można jeżom urządzać także w prywatnych ogrodach i to się na pewno opłaci. Jeże są bardzo pożyteczne, odżywiają się wieloma szkodliwymi owadami. Chronią więc nasze lasy i ogrody przed szkodnikami, a potrafią je zjadać dosłownie na kilogramy! Jeże są największymi ssakami owadożernymi w naszym kraju. Dlatego zanim sprzątniemy liście z grodu – zastanówmy się, czy nie warto zostawić choćby jednej sterty. Żeby jeż miał gdzie przespać zimę.

W Polsce występują dwa gatunki: jeż wschodni (Erinaceus concolor), zamieszkujący tereny niemal całej Polski oraz jeż europejski lub zachodni (Erinaceus europaeus), którego granica zasięgu przebiega przez Śląsk, Ziemię Lubuską oraz Pomorze Szczecińskie.

Na wolności jeże żyją od 4 do 7 lat, ale w miastach często giną, zanim skończą dwa lata. A zdaniem badaczy, w 2025 r. dziko żyjących jeży na naszej planecie może w ogóle nie być. Dlatego właśnie należy je chronić między innymi poprzez zostawianie im miejsc do przezimowania.

Długość głowy i tułowia osiąga 20-30 cm, posiadają krótki 2-5 cm ogonek, mogą ważyć 0,6 – 2 kg. Ich ubarwienie ma kolor szarobrunatny a po stronie brzusznej biało-szary lub brunatny. Mają dobry słuch i węch. Ich niezbyt duże uszy są szerokie i dobrze wykształcone. Spiczasty, bardzo ruchliwy i zawsze wilgotny nos stanowi doskonały narząd czuciowy. Jeże zawsze najpierw wszystko obwąchują, sprawdzają i oceniają a dopiero potem decydują się na podjęcie działań. Głośno przy tym sapią i parskają, unosząc co jakiś czas swój ryjek.

Cechą charakterystyczną jeży jest okrywa ciała pokryta kolcami. Kiedy poczuje się zaniepokojony, specjalne mięśnie pomagają zwinąć mu się w kolczastą kulkę. Największymi wrogami tych zwierząt są m.in. borsuki, lisy, psy oraz puchacze. Rozwijające się aglomeracje miejskie oraz sieci dróg są dla jeży nie lada wyzwaniem. Jeże nie potrafią uciec przed pędzącym samochodem. Jedyne, co mogą zrobić, to przyjąć obronną pozę, która niestety w tym wypadku nie zdaje egzaminu.

Domeną tych zwierząt są nocne wędrówki, w trakcie jednej nocy potrafią przebyć nawet 2 km. Podczas swoich podróży poszukują pożywienia. Wbrew krążącej opinii jeże nie noszą na swoich kolcach nabitych jabłek. Fizycznie nie ma takiej możliwości, nawet gdyby stanęły pod jabłonią i czekały, aż jakieś jabłko na nie spadnie… Faktem jest, że latem jeże chętnie wzbogacają swoją dietę, zjadając przejrzałe owoce. Natomiast głównym składnikiem diety tych zwierząt są owady, dżdżownice, małe gryzonie, jaja ptaków, żaby, jaszczurki a nawet węże. Kiedyś uważano, że jeże wybierają jaja z kurnika. To oczywiście nieprawda, jeże nie pogardzą znalezionym jajkiem jedynie wtedy, gdy jego skorupka jest już pęknięta. Same nie są w stanie przegryźć nienaruszonej skorupki kurzego jajka.

Dawniej używano krwi, części ciała i prochów jeża do produkcji lekarstw. Tylna ćwiartka tułowia zwierzęcia zmieszana ze smołą lub żywicą miała działać na porost włosów. Uważano też, że jeż przynosił szczęście, jeśli zamieszkał w okolicy domostwa. Starożytni Rzymianie natomiast bardzo sobie cenili mięso jeży – hodowano je tam właśnie w tym celu, a igły były wykorzystywane jako wrzeciono.

poznan.lasy.gov.pl, el

Strona głównaPoznań10 listopada to Międzynarodowy Dzień Jeża