Trwający sezon żniwny przynosi dramatyczne zmiany w życiu ptaków polujących na polach uprawnych. Podczas gdy dla niektórych gatunków praca kombajnów oznacza obfitość pożywienia, inne płacą za intensyfikację rolnictwa najwyższą cenę.
Profesor Piotr Tryjanowski, specjalista od ptaków z poznańskiego Uniwersytetu Przyrodniczego, zwraca uwagę na podwójną naturę współczesnych żniw. Maszyny rolnicze, przecinając łany zbóż, odsłaniają przed ptakami prawdziwe bogactwo pokarmowe. Gryzonie, bezkręgowce, a niekiedy również młode, niezdolne jeszcze do lotu ptaki stają się łatwym łupem dla bocianów, myszołowów oraz mew śmieszek.
Tempo współczesnego rolnictwa zabójcze dla ptaków
Ekspert podkreśla fundamentalne różnice między dawnym a obecnym sposobem prowadzenia żniw. Współczesny sezon wegetacyjny rozpoczyna się znacznie wcześniej niż w przeszłości, co przekłada się na przyspieszenie zbiorów. Jeszcze większym problemem jest radykalna zmiana tempa prac polowych.
Tradycyjne narzędzia – sierpy oraz kosy – wymagały tygodni pracy, dając ptakom czas na dokończenie procesu lęgowego lub ewakuację z zagrożonego terenu. Dzisiejsze kombajny potrafią zebrać plony z całego pola w ciągu jednego dnia, co dla wielu gatunków oznacza katastrofę.
Największe straty ponoszą ptaki gniazdujące bezpośrednio na powierzchni ziemi. Błotniaki łąkowe oraz uszatki błotne, szczególnie te z opóźnionymi lęgami, często giną pod maszynami rolniczymi. Hedery kombajnów i koła ciężkiego sprzętu nie pozostawiają szans młodym ptakom.
Sianokosy równie niebezpieczne
Problem nie ogranicza się wyłącznie do zbiorów zbóż. Wcześniejsze koszenie traw również wywiera destrukcyjny wpływ na ptasie populacje. W tym okresie giną lęgi pliszek żółtych, potrzeszczy oraz skowronków.
Skowronki wykazują szczególne zachowanie – nawet pary, które pomyślnie zakończyły sezon lęgowy, w lipcu rozpoczynają pierzenie, wiedząc instynktownie, że tegoroczna reprodukcja dobiegła końca. Konsekwencją tego procesu jest nagłe zamilknięcie charakterystycznego śpiewu tych ptaków, co dla wielu obserwatorów przyrody stanowi zaskoczenie w pełni lata.
Przedwczesne zachowania jesienne
Ornitolog z Uniwersytetu Przyrodniczego opisuje również inne niepokojące zjawiska. Na niebie pojawiają się nieoczekiwanie liczne stada jaskółek, podczas gdy na ścierniskach gromadzą się szpaki i czajki. Te zachowania, typowe dla początku jesieni, obserwowane są już na początku lipca.
Wcześniejsze grupowanie się ptaków oraz przyśpieszone zakończenie lęgów to efekt połączenia zmian klimatycznych z intensyfikacją metod rolniczych. Ptaki muszą dostosowywać swoje cykle życiowe do nowych warunków środowiskowych.
Mimo opisanych zagrożeń, profesor Tryjanowski podkreśla, że obszary rolnicze nie stanowią martwej strefy dla ptaków. Przeciwnie – to dynamiczne środowisko, pełne życia, które zmienia się niemal codziennie. Właśnie ta zmienność czyni je fascynującym obiektem badań naukowych.
Naukowiec porównuje żniwa do przyspieszonego filmu, który pokazuje sposób współistnienia człowieka z przyrodą. Choć ta koegzystencja nie zawsze przebiega w idealnej harmonii, pozostaje ważnym elementem funkcjonowania ekosystemów rolniczych.
