Z Włoch sprowadzono do Poznania lekki pancerny samochód rozpoznawczy Fox, egzemplarz pojazdu zwiadowczego, który był używany przez żołnierzy Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie.
To kolejna niezwykła historia i dowód skuteczności wojskowych muzealników. I ważne wydarzenie dla Wojska Polskiego.
Wiadomość o sukcesie spłynęła w szczególnym dniu. Szef Muzeum Broni Pancernej podpułkownik Tomasz Ogrodniczuk nawet nie próbował ukryć wzruszenia.
– 12 maja 2020 roku obchodziliśmy pięćdziesiątą rocznicę śmierci generała Władysława Andersa. Właśnie wtedy rozpoczęła się operacja sprowadzenia pojazdu używanego przez żołnierzy 2. Korpusu Polskiego, którym generał dowodził – zauważył oficer.
Pozyskany wóz należy do kategorii pojazdów określanych jako samochody pancerne. Jest lekkim samochodem zwiadowczym, w angielskiej nomenklaturze militarnej zaliczanym do grupy LRC (Light Reconnaissance Car). To jedyny w Polsce i unikatowy w skali światowej eksponat.
2. Korpus Polski jako związek taktyczny Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie uczestniczył w kampanii włoskiej w składzie 8. Armii brytyjskiej. Największym osiągnięciem żołnierzy generała Andersa było zdobycie 18 maja 1944 roku twierdzy Monte Cassino, broniącej dostępu do centralnej części Półwyspu Apenińskiego. Krwawa bitwa przeszła do historii oręża polskiego jako jedna z najważniejszych, rozsławiła czyn zbrojny i bohaterstwo Polaków. Następne były Loreto, Ankona, Bolonia…
Opancerzone wozy bojowe różnych typów i marek wykorzystywane były do różnych zadań. Odgrywały istotną rolę w działaniach frontowych. Żołnierze Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie mieli na wyposażeniu najliczniej występujące pojazdy: GM Fox, Humber, Staghound czy Greyhound. Między innymi na pancerzach takich wozów Polacy skutecznie walczyli we Włoszech.
Sprowadzony do poznańskiego Muzeum Broni Pancernej pojazd wzbogaci kolekcję polskiej części ekspozycji. Z pewnością muzealnicy przeanalizują szlak bojowy pojazdu. I niewątpliwie odkryją tajemnice, odpowiedzą na liczne pytania. A jest sporo zagadek. Po zakończeniu wojny wiele pojazdów zostało ewakuowanych do brytyjskich magazynów sprzętu w Egipcie. Część sprzedano innym państwom. Wozy uszkodzone czy zużyte pozostały nawet do dziś w różnych bazach we Włoszech.
Jak to często bywa, splot okoliczności spowodował „namierzenie” pojazdu w miejscu składowania sprzętu w bazie lotnictwa morskiego w Sigonelli koło Katanii, na Sycylii. Baza służy żołnierzom polskim realizującym zadania Polskiego Kontyngentu Wojskowego w operacji EUNAVFOR MED „Irini”. Świadomość historyczna i sytuacyjna oraz zwiadowczy instynkt oficerów naszego kontyngentu zadziałały we właściwej chwili. Żołnierze rozpoznali na złomowisku w Sigonelli wrak pojazdu, który przypuszczalnie mógł służyć żołnierzom 15. Pułku Ułanów Poznańskich.
Szybko wszczęto procedurę formalnego pozyskania wozu. Strona włoska wykazała zrozumienie, życzliwość i okazała wszelką pomoc w nieodpłatnym przekazaniu historycznego sprzętu. W Polsce wiele osób oraz instytucji wsparło operację swoimi działaniami. Natomiast logistycznie transport zrealizowany został przy udziale 3.Skrzydła Lotnictwa Transportowego oraz 12 Wielkopolskiej Brygady Obrony Terytorialnej. 14 maja, po wylądowaniu we Wrocławiu, legendarny wóz bojowy żołnierzy walczących pod Monte Cassino, przybył do Muzeum Broni Pancernej w Poznaniu.
Muzealnicy są przekonani, że możliwe będzie przywrócenie pełnej sprawności jezdnej samochodu pancernego.
Do budowy samochodu pancernego marki GM Fox posłużył samochód pancerny Humber Mk III. Na jego bazie konstruktorzy kanadyjscy opracowali projekt własnego pojazdu. Przyjęty został do uzbrojenia pod nazwą Armoured Car GM Mk 1 Fox (po polsku – lis). „Lisy” znalazły się w arsenale wybranych pododdziałów Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, między innymi w 15. Pułku Ułanów Poznańskich w latach 1943-1944.
Podstawowe dane wozu:
Załoga – 4 żołnierzy;
Masa – 7,8 t;
Uzbrojenie – 12,7 mm wkm Browning sprzężony z 7,62 mm km Browning;
Napęd – czterosuwowy, sześciocylindrowy silnik GMC 270;
Paliwo – benzyna, pojemność zbiorników 180 l, zużycie 55/100 km.
Muzeum Broni Pancernej w Poznaniu, el
