sobota, 30 marca, 2024

Poznań: Jest projekt pomnika wypędzonych Wielkopolan. Ale budzi kontrowersje

Interesujące zorganizowanie przestrzeni i uwzględnienie oczekiwań świadków wypędzeń. To, poza walorami artystycznymi, zdecydowało o zwycięstwie projektu Karol Badyny w konkursie na pomnik wypędzonych Wielkopolan. Ale wśród mieszkańców projekt budzi mieszane uczucia.

Pomnik ma upamiętnić wypędzenie Wielkopolan w czasie II wojny światowej. Nagrodę główną otrzymała Pracownia Rzeźby “Forma” Karol Badyna z Krakowa. “Jurorzy docenili interesujące zorganizowanie przestrzeni i uwzględnienie oczekiwań artykułowanych przez świadków wypędzeń. Praca posiada właściwą skalę i ma wykształconą przestrzeń, która może służyć organizacji obchodów rocznicowych” – czytamy na stronie miasta Poznania. – “Zawieszony nad wznoszącą się “drogą” pomnik wypędzonych Wielkopolan to próba pokazania dwóch zjawisk. Z jednej strony stanu psychicznego osób, które w jednej chwili muszą opuścić swój dom, a z drugiej koszmaru i przerażającego faktu wypędzenia i umieszczania ludzi w zatłoczonych wagonach towarowych”.

Tymczasem poznaniakom praca nie bardzo się podoba. W dyskusji w mediach społecznościowych padały takie argumenty jak “zachowawcza”, “zbyt monumentalna”, zwracano uwagę, że tego rodzaju projekty były na topie jakieś 50 lat temu, a obecnie pomniki projektuje się zupełnie inaczej. Przytaczanymi przykładami są pomnik wysiedlonych w Gdyni stojący przed dworcem PKP i zdecydowanie nie mający monumentalnego charakteru, oraz pomnik Ofiar Holocaustu w Budapeszcie. Ten pierwszy przestawia grupę ludzi stojących po prostu na ziemi ze skromnymi bagażami. Ten drugi to szereg butów nad Dunajem, w miejscu, w którym rozstrzeliwano Żydów.

– Żadna z koncepcji mnie nie ujęła, wszystkie są bardzo zachowawcze – przyznaje Tomasz Dworek, wiceprzewodniczący Rady Osiedla Stare Miasto. I przytacza przykład pomnika właśnie z Budapesztu – jego zdaniem taki styl byłby lepszy dla upamiętnienia wypędzonych niż monumentalne cokoły i ołtarze.

Inni dyskutujący zwracali też uwagę na podobieństwo stylistyki projektu do nieistniejącego już pomnika Karola Świerczewskiego na Grunwaldzie, który był klasycznym przykładem pomnikowego socrealizmu. Wiele osób podkreśla też, że projekt w zasadzie mógłby upamiętniać dowolną grupę ludzi i dowolną okazję – poza podpisem nic nie wskazuje na to, że to wysiedleni z Wielkopolski.

Zwycięska pracownia otrzymała jednak nagrodę główną w wysokości 40 tys. zł oraz zaproszenie do negocjacji na wykonanie kompletnej dokumentacji projektowej w oparciu o koncepcję przedstawioną w konkursie. Pomnik ma stanąć zlokalizowany w parku im. Karola Marcinkowskiego, u zbiegu ulic Powstańców Wielkopolskich i Towarowej. Jego odsłonięcie planowane jest na 2022 r. Budowę sfinansuje miasto przy wsparciu marszałka Wielkopolski.

Jury przyznało także wyróżnienia honorowe w wysokości 8 tys. zł każde. Otrzymały je prace: Andrzeja Szczepańca, Zbigniewa Mikielewicza, Bogumiła Burzyńskiego, Tomasza Matusewicza i Jana Matusewicza, a także koncepcja Autorskiej Pracowni Projektowej 2 Barbara Getter, Andrzej Getter.

Prace poddane zostały ocenie sądu konkursowego w składzie: Jakub Łęcki – artysta rzeźbiarz, prof. ASP w Warszawie (przewodniczący sądu), Joanna Bielawska-Pałczyńska – Miejski Konserwator Zabytków, wiceprzewodnicząca Zespołu ds. wznoszenia pomników na terenie miasta Poznania, Tomasz Jędrzejewski – artysta rzeźbiarz, członek Zespołu ds. wznoszenia pomników na terenie miasta Poznania z ramienia Wielkopolskiego Związku Artystów Rzeźbiarzy; Piotr Libicki – członek Zespołu ds. wznoszenia pomników na terenie miasta Poznania, pełnomocnik prezydenta Poznania ds. estetyki Miasta; Filip Olszak – członek Zespołu ds. wznoszenia pomników na terenie miasta Poznania z ramienia Rady Miasta Poznania; Aleksandra Bendkowska – wnioskodawca – Społeczny Komitet Budowy Pomnika Wypędzonych Wielkopolan; Aleksandra Wendland – przedstawiciel Stowarzyszenia Wspólnota Polaków Wypędzonych i Poszkodowanych przez Niemców w latach 1939-1945; Andrzej Sakson – socjolog, przedstawiciel Instytutu Zachodniego w Poznaniu.

Źródło: UMP

Strona głównaKulturaPoznań: Jest projekt pomnika wypędzonych Wielkopolan. Ale budzi kontrowersje